Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Suudia Arabistan’da ve Azerbaycan’da katıldığı doruklar sonrası, dönüş yolundaki uçağında gazetecilerle konuştu.
Sorular, mevzu başlıkları ve yanıtlar şu formda oldu:
ESAD’LA BAĞLAR HAKKINDA KONUŞTU
Erdoğan, Suudi Arabistan ve Azerbaycan ziyaretleri dönüşünde uçakta gazetecilere yaptığı açıklamada, “Ben hâlâ Esad’dan umutluyum. Bir ortaya gelip Suriye-Türkiye bağlantılarını inşallah yoluna koyalım diye hâlâ umudum var” dedi ve ekledi:
“Çünkü bizim Suriye-Türkiye ortasındaki terör yapılanmalarını yok etmemiz lazım… Suriye’nin toprak bütünlüğünü tehdit eden biz değiliz. Suriye’nin toprak bütünlüğünü terör örgütü PKK/PYD/YPG başta olmak üzere teröristler tehdit ediyor. Suriye’nin toprak bütünlüğünü birçok ülkelere dağılmış Suriyeliler de tehdit etmiyor. Esad bunun farkına varıp ülkesinde yeni bir iklimi başlatacak adım atmalı ve ülkesine sahip çıkmalıdır.”
Erdoğan bölgedeki “Yanı başlarındaki İsrail tehdidi bir masal değil. Etraftaki ateşin istikrarsız topraklarda süratle yayılacağı unutulmamalıdır” diye konuştu.
Erdoğan, Esad ile ortalarındaki hukuku yine ihya edilmesinin bölgeyi çok ziyadesiyle rahatlatacağını kaydetti.
GAZZE’DEKİ VAHŞETE DEĞİNDİ
Riyad ve Bakü’ye gerçekleştirdiği ziyaretleri tamamladığını anımsatan Erdoğan, Riyad’da düzenlenen İslam İşbirliği Teşkilatı-Arap Birliği İkinci Harikulâde Ortak Tepesi’ndeki konuşmasında, Gazze ve Lübnan’daki soykırıma değindiğini hatırlattı.
Acil ateşkes ilanının kıymetine vurgu yapan Cumhurbaşkanı Erdoğan, bölgeye acil besin ve ilaç yardımı yapılması gerektiğini de belirtti. Erdoğan, “Malumunuz İsrail üzerindeki baskıyı canlı tutmak ve milletlerarası hukuk temelinde bu ülkeye karşı zorlayıcı önlemler alınması için ağır uğraş gösteriyoruz. İsrail mezalimine dünyada en güçlü yansıyı veren, bu hususta ticaretin durdurulması dahil en somut adımı atan ülke hiç tartışmasız Türkiye’dir. Gazze’ye gönderilen insani yardım ölçüsünde da en üstte yeniden biz varız.” dedi
52 ÜLKENİN İMZALADIĞI TEKLİF HAKKINDA KONUŞTU
52 ülke ve 2 milletlerarası kuruluşun takviyesini alan, İsrail’e silah ve mühimmat sevkiyatının önlenmesini öngören teşebbüsüne değinen Cumhurbaşkanı, “Bu teşebbüsümüze dair mektubumuzu geçtiğimiz günlerde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu Güvenlik Konseyi Dönem Başkanı ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’ne ilettik. Riyad’daki tepemizde de tüm teşkilat ve Arap Birliği üyelerini mektubumuzu imzalamaya davet eden bir karar alındı. Ülkemizin, katliamın durdurulması için attığı adımlardan ve insani yardım gayretlerinden sitayişle bahsedildi.” dedi.
İKİLİ GÖRÜŞMELER GERÇEKLEŞTİRDİ
Zirvede Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’la ikili görüşmeler gerçekleştirdiğini belirten Erdoğan, görüşmenin “verimli geçtiğini” söyledi.
Ayrıca Ürdün Hükümdarı Abdullah ve Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın yanı sıra Katar, Birleşik Arap Emirlikleri, Lübnan, Irak, Gana, Burkina Faso, Çad, Gine Bissau, Senegal ve Maldivler devlet, hükümet başkanı ve diğer yetkililerle de temas ve görüşmeler yaptığını söyleyen Erdoğan, şöyle devam etti:
“Ziyaretimin ikinci ayağında Bakü’de düzenlenen Dünya Başkanları İklim Tepesi’ne katıldım. Şahsıma ve heyetime gösterilen hüsnükabulden dolayı tepeye mesken sahipliği yapan Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev kardeşime bu vesileyle tekrar teşekkür ediyorum. Birleşmiş Milletler çatısı altındaki en değerli iklim aktifliği olan tepeye, 80 ülke devlet ve hükümet başkanı düzeyinde iştirak etti. Tepede beklentinin en yüksek olduğu müzakere başlığı, iklim değişikliğinin finansmanıydı. Özellikle gelişmekte olan ülkelerin muhtaçlık duyduğu mali kaynağın ne halde oluşturulacağı ele alındı.”
“2009’da Danimarka İklim Doruğu’nda açıklanan yıllık 100 milyar dolarlık iklim finansmanı maksadının, 2025 yılı sonrası için teyidi ve ek düzeneklerle desteklenmesini değerlendirdik. Tepeye hitabımda, ülkemizin iklim değişikliğiyle uğraş yolundaki uğraşlarını anlattım. Global iklim eğilimine katkı sunmaya devam edeceğimizi vurguladım. Eşim Emine Erdoğan’ın teşebbüsleriyle başlatılan ve kısa müddette global ölçekte bir projeye dönüşen Sıfır Atık Hareketi’nin değerini söz ettim. Ayrıyeten ağaçlandırma, su yönetimi ve yenilenebilir güç başlıklarında kaydettiğimiz ilerlemelere işaret ettim. Yenilenebilir güçte Avrupa’da 5’inci, dünyada 11’inci sırada yer alıyoruz.”
11 Kasım’ı “Milli Ağaçlandırma Günü” ilan ettiklerinin üzerinde duran Cumhurbaşkanı Erdoğan, vatandaşlarla birlikte “milyonlarca fidanı” ekeceklerini söyledi.
Erdoğan, başkanlar tepesinde birçok mevkidaşıyla ikili görüşmeler gerçekleştirdiğini, bu kapsamda İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Moldova Cumhurbaşkanı Maia Sandu, Karadağ Cumhurbaşkanı Yakov Milatoviç ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile yüz yüze istişare ettiklerini söyledi.
Bu görüşmelerde ikili ve bölgesel bahisleri önderlerle konuştuğunu belirten Erdoğan, her iki tepede de alınan kararların güzel olmasını temenni etti. Cumhurbaşkanı, hem Suudi Arabistan hem de Azerbaycan’a nazik konut sahiplikleri münasebetiyle teşekkür etti.
İKLİM KRİZİNE DEĞİNDİ
Cumhurbaşkanı Erdoğan, bir gazetecinin, Türkiye’nin 2053’e kadar sıfır emisyon maksadına ait sorusu üzerine, şu cevabı verdi:
“İklim sorunu dünyanın önünde bulunan en kritik tespitlerden biri. Savaşları, çatışmaları, göçleri ne kadar önemsiyorsak bu probleme de birebir ciddiyetle yaklaşıyoruz. Türkiye’de hükümet olarak bu bahiste ilgili bakanlıklarımızla ne üzere önlemler alabileceğimizin üzerinde ısrarla duruyoruz. Dünyamızın hudutlu kaynaklarını en verimli halde kullanmak ve insanlık olarak yüzyıllar boyunca gelişim göstererek oluşturduğumuz medeniyetimizi çok farklı bir düzeye getirebilmek için önlemlerimizi aldık, alıyoruz ve almaya devam edeceğiz. Türkiye olarak bu mevzuyu önemsiyor ve üzerimize düşeni yapmak için azami uğraş gösteriyoruz. Ancak yalnızca bizim ya da beraberimizdeki birkaç ülkenin uğraşlarıyla bu soruna esaslı ve kalıcı tahlil bulmak mümkün değil.
Organize hareket etmeli, bu sorunun yükünü daima birlikte omuzlamalıyız. Kimi ülkeler iklim değişikliği ile eksiksiz çaba ederken, kimileri kar hırsıyla alınması gereken önlemleri görmezden gelir, hatta çevreyi daha fazla kirletmeye kalkışırsa bu sorunun üstesinden gelemeyiz. Toplumların en küçük ünitesi ailelerden başlamak üzere, kurumlar, kuruluşlar, lokal idareler, sivil toplum, ülkeler ve memleketler arası kuruluşlara kadar maksada odaklanmış ve farkındalığı yüksek bir seferberlik haliyle bu global sorunu aşabiliriz. Bilhassa de iklim değişikliği ile gayret konusunda kâfi kaynağa ve imkana sahip olmayan ülkelerin de uğraşa iştirakini sağlamak için finansman, teknoloji transferi ve kapasite gelişimi değerlidir.”
Sıfır atık teşebbüsünün ehemmiyetinin her geçen gün daha çok anlaşıldığını belirten Erdoğan, bu teşebbüsün yaygınlaştırılması ve bir ömür usulüne dönüşmesi için çaba gösterdiklerini söyledi. Etraf ve iklim hassasiyetlerinin en üst seviyede olduğunu ve o denli kalacağını vurgulayan Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Biz önlemlerimizi şu ana kadar nasıl aldıysak, bundan sonra da almaya devam edeceğiz.” dedi.
TRUMP’A SESLENDİ, OCAK’I BEKLEDİĞİNİ SÖYLEDİ
ABD Başkanı seçilen Trump ile telefon görüşmesi hatırlatılan Erdoğan, Türkiye-ABD ilgilerinin yalnızca telefon diplomasisiyle gelişemeyeceğini belirtti. Yeni fırsatların ve risklerin kapıda olduğunu söyledi.
Trump ile yüzyüze görüştükten sonra gelecek bağlantılar hakkında yorum yapacağını söyleyen Erdoğan, bahis hakkında şu açıklamayı yaptı:
“Şu anda Sayın Trump’ın kabinesi nasıl oluşacak, nasıl bir kabine ortaya çıkacak bunları görmemiz gerekiyor. Bir de Sayın Trump’ın kabinesi, benim kabinemdeki arkadaşlarla yapacakları görüşmelerle birbirlerini çok daha yakından tanıyacak, bilecek ve ona nazaran de adımlarımızı inşallah atacağız. Bu noktada lider yardımcıları ve dışişleri bakanları ehemmiyet arz ediyor. Bu bakanlarımız bir ortaya gelmek suretiyle birbirlerini tanıyıp, istişare edecekler. Temennimiz odur ki, Türkiye ile Amerika Birleşik Devletleri ortasında çok daha farklı bir süreç başlamış olsun. Elbet iki ülke ortasında fırsatlar her vakit mevcuttur. Bu fırsatları kıymetlendirme iradesi ve iki ülkeye de kazandıracak adımların atılması temel beklentimizdir. Biz bahse, her önderin yaptığı üzere ülkemizin çıkarları perspektifinden yaklaşıyoruz. Trump idaresi, ekonomiyi öncelikli amaçlarından biri olarak görüyor. Türkiye de stratejik coğrafik pozisyonu ve genç nüfusu ile yatırım fırsatları sunan bir ülke. İki ülke ortasında ticaret hacminin artırılması ve yatırımların teşvik edilmesi için yeni fırsatlar oluşturabiliriz. Bilhassa güç, altyapı ve teknoloji alanlarında yeni işbirliklerini geliştirmemiz mümkün.”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Temennimiz odur ki; Trump bu periyot bölgeye yönelik çok daha farklı adımlar atsın. Zira vakit zaman verilen iletiler bizi kaygılandırabiliyor. Onun için de ocak ayını bir görmemiz lazım.” dedi.
ELON MUSK SORUSUNA YANIT VERDİ
Bir gazetecinin sorduğu “Elon Musk ile ortada sırada görüşür müsünüz? Bunun yanında Türkiye’nin uzaya gitme çalışmaları olsun, teknoloji ile ilgili çalışmaları olsun bu noktada global düzlemde Türkiye’yi neler bekliyor?” sorusu üzerine şöyle konuştu:
“Bu kampanyada Elon Musk, Sayın Trump’ın yanında yer aldı. Bizi burada ilgilendiren bahis Musk’ın uzay ve teknoloji alanında çalışan bir iş insanı olması… Kendisi teknolojiyi yakından takip eden ve birtakım önemli teknolojik adımları da atan bir isim. Türkiye’de kendisiyle bu mevzuyla ilgili bir görüşme yaptık. Son Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda Türkevi’nde kendisiyle görüştüğümüzde çocuğunu da yanına almış ve Türkevi’ne o denli gelmişti. Türkevi’ndeki görüşmemizde de samimi bir havada görüşmeyi yaptık. Türkiye’nin teknoloji alanında attığı atılımlar, dünyanın dikkatini çekiyor. Teknoloji tek başına ilerleyeceğiniz bir alan değil, kesinlikle birtakım işbirliklerine gereksiniminiz oluyor. Bu alanda işbirliği fırsatlarının doğması halinde Musk ile de adımlar atılabilir. Elon Musk, Sayın Trump yönetiminde hangi alanda misyon alacak, hangi alanda aldığı misyonla Sayın Trump’a veyahut da Amerika idaresine yararı olacak bunu vakit içerisinde göreceğiz.”
‘TRUMP’LA İLGİLER, BİDEN İLE KARŞILAŞTIRALAMAZ’
Erdoğan, Donald Trump’ın ABD Başkanı olarak seçilmesinin, bölgesel savaş ve İsrail işgali tehdidini ne oranda azalttığına ait soru üzerine, şunları anlattı:
“Bana bu mevzuyla ilgili tespitler için biraz erken üzere geliyor. Trump, vazifesi Biden’dan teslim alsın bakalım. Evre teslimden sonra yeni periyotta ne üzere adımlar atacak, bunu o vakit göreceğiz. Temennimiz odur ki; Trump bu periyot bölgeye yönelik çok daha farklı adımlar atsın. Zira vakit zaman verilen bildiriler bizi kaygılandırabiliyor. Onun için de ocak ayını bir görmemiz lazım. Ocak ayından itibaren ne üzere adımlar atılacağını bence o vakit göreceğiz. Kendisiyle seçilmesi sonrası nasıl birkaç gün içerisinde görüşüp konuştuysak, bundan sonraki süreçte de bu temaslarımızı birebir biçimde gerçekleştireceğimize inanıyorum. Zira geçmişte Trump ile görüşmelerimiz, Biden ile mukayese edilemeyecek derecede fazlaydı. İnşallah bu periyotta de bu adımları en hoş biçimde atarız ve hem Amerika Birleşik Devletleri hem Türkiye buradan çıkarlı çıkar.”
‘ÇİN TEHDİDİ’ HAKKINDA KONUŞTU
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “ABD’nin liderliğindeki Batı, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonraki kurulu sistem için Çin ve Rusya’yı tehdit olarak görüyor. Rusya ve Çin’in İsrail ve Gazze konusundaki tavrını nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusuna şu karşılığı verdi:
“Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in, Rusya Devlet Lideri Putin’in ne üzere tutumları olacak bunları vakit bizlere gösterecek. Bu işin en ülkü şahidi vakittir. Bizler de bunu takip etmek durumundayız ve takip edeceğiz. Ona nazaran de ne üzere hal takınıyorlar, ne üzere adım atacaklar göreceğiz. Zira bunlar artık dünyada çok kıymetli pozisyona gelmiş olan ülkeler. Hasebiyle biz de artık onları takip edeceğiz. Çin ve Rusya, İsrail’in bu ataklarının haksız ve hukuksuz olduğuna ait açıklamalar yaptı. Atakların sonlandırılıp hususun diplomasi yoluyla çözülmesi noktasında beyanları da bulunuyor. Birleşmiş Milletler yerinde başlattığımız, İsrail’e silah ve mühimmat sevkiyatının durdurulması için önlem isteyen ortak mektup teşebbüsümüze Rusya ve Çin imza verdi, bu değerli bir adımdır. Zira İsrail’e bu silah ve mühimmat sevki devam ettiği surece İsrail daha saldırgan hale gelecek. İsrail’in durdurulmadığı her gün Filistin ve Lübnan’daki insani tablo biraz daha ağırlaşıyor. İnsani yardımların kesintisiz ulaşımının sağlanamadığı her gün beşerler ilaçsızlık, açlık, susuzluk ve vahşice akınlar nedeniyle ölüyor.”
‘BAŞLIKTA KESİNLİKLE İSRAİL VAR’
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Arap ülkeleri ve Türk devletlerine yönelik İsrail konusunda daha faal rol alınması” davetine en fazla takviyenin hangi ülkeden geldiğine ait soru üzerine, İsrail’in Gazze soykırımına giriştiği günden bu yana herkesi katliamların ve ölümlerin karşısında olmaya davet ettiklerini hatırlattı.
Görüştükleri tüm ülkelerle gündem başlıklarından birinin kesinlikle İsrail’in Filistinlilere yönelik zulmü olduğuna dikkati çeken Erdoğan, şöyle devam etti:
“Zulmün karşısında olmak için insan olmak kafidir. Hangi lisanı konuştuğunuz, hangi inanca sahip olduğunuz, derinizin ya da saçınızın, gözünüzün rengi değil insani kıymetlere sahip olup olmadığınız kıymetlidir. Maalesef birtakım Batılı ülkelerin idarelerinden bunu göremedik. Çırpınan Filistinli çocukların feryatları karşısında yürekleri titremeyenlerle ortak bir paydada buluşmamız çok sıkıntı. Hastanelerin, ambulansların vurulduğunu gördüklerinde buna isyan etmeyenler, bunu olağan görüp ‘İsrail’in kendini savunma hakkı var’ kılıfıyla bu hatası örtmeye çalışanlardan zulme karşı duruş beklemek hayalcilik olur.
Arap ülkeleri ve Türk devletleri ile insanlık ittifakını genişletmek, tek ses ve tek yürek olduğumuzu göstermek için çalışıyoruz. Bir ve birlikte birebir emelle ve birebir tonda bu zulme karşı seslerimizi yükseltmemiz gerekiyor. Kaybedilen vakti çoğaltmadan bunu yapmak ise daha da değerli. Davetimiz somut adımları içeriyor. Mesela Milletlerarası Adalet Divanı’nda bir hukuk çabası başladı, ona güçlü takviye değerli. Filistin devletinin tanınması için çabalamak bir öbür somut adım. İki devletli tahlil olmadan bölgeye huzur ve barışın gelmesi mümkün değildir. İsrail’e yönelik ticari kısıtlamalar ve ambargolar da yeniden öbür bir gayret biçimi. Diplomatik baskının artırılması için İsrail’i her alanda köşeye sıkıştıracak etkin bir diplomasi ortaya konulması da önemli. Büyük bir insanlık imtihanının ortasındayız. Bu imtihandan geçmek insanlık ittifakının modülü olmakla mümkün. Yoksa tarih İsrail’in yanında duranları da zulme sessiz kalanları da yargılayacaktır.”